Aardappelteelt; kiemen en aardappels poten – Voor mooie producten heb je mensen nodig die met passie hun vak uitoefenen. Voor een verhaal over het telen van aardappelen zijn we terecht gekomen bij een boerenfamilie nabij Franeker. En als je iemand hebt die met passie zijn vak uitoefent dan hoef je maar weinig vragen te stellen. Zo’n verhaal komt bijna vanzelf.
In de winkel
Het verhaal begint eigenlijk in de winkel. Een man staat voor het aardappelschap op zoek naar Bildtstar, ze zitten in zakken met Friese plompeblêden erop, maar ze liggen er niet. Al gauw komt de winkelmedewerker met een kar vol Bildtstar. Deze man weet duidelijk welke aardappel hij wil, hij kiest geen kooktype maar echt een ras met smaak. En dat bracht ons aan het denken; waar komt die aardappel eigenlijk vandaan en wat is zijn verhaal? Wij vertellen graag over de aardappel en daarom gingen wij naar een boer die o.a. de Bildtstar aardappel teelt.
Aardappelteelt; kiemen en aardappels poten
Een paar kilometer buiten het centrum van Franeker vindt je braak liggende akkers klaar om straks gezaaid en gepoot te worden met aardappel, suikerbieten, gerst etc. Daar tussen die akkers ligt ook de boerderij van de familie Hoitsma, de familie waar wij te gast mogen zijn voor het verhaal over de aardappelteelt; kiemen en aardappels poten. Vader Piet Goffe en zoon Bastijn werken dagelijks op de boerderij waar ze diverse gewassen telen. Want aardappelen kun je niet ieder jaar planten op je akkers, dit zorgt voor moeheid van de grond. Daarom telen ze naast aardappelen ook andere gewassen zoals bijvoorbeeld suikerbiet. Het bedrijf bestaat voor een deel uit het telen van aardappelen en andere gewassen en voor een deel uit het exporteren van pootaardappelen. Want elke aardappelplant begint als een pootaardappel.
Aardappelen voorkiemen
Pootaardappelen zijn kleine aardappelen die straks wortels schieten om tot een nieuwe aardappelplant te groeien. Het zijn kleine aardappelen van de oogst van afgelopen najaar. De pootaardappelen die ze straks gaan poten liggen in de winter in aardappelkratten in een grote loods op het erf. In deze kratjes begint het voorkiemen. Dat houdt in dat de aardappelen alvast uitlopers maken voordat ze de grond in gaan. Net zoals dat ook wel eens thuis gebeurt dat aardappelen uitlopers krijgen. Dit zorgt ervoor dat wanneer ze op het land gepoot worden ze sneller uitgroeien tot een mooie aardappelplant.
Echter worden niet alle aardappelen voorgekiemd in kratjes. Het voorkiemen in kratjes is namelijk intensief werk omdat de kratjes handmatig moeten worden geleegd tijdens het poten zelf. Aardappelen die wel voorgekiemd worden zijn o.a. de Borgers. Zo worden er ook veel aardappelen gepoot zonder voorkiemen zoals Bildtstar. Deze aardappelen hebben dan langer nodig voor ze kiemen en als plantje boven de grond uit komen.
Aardappels poten
Als het dan in april eindelijk zover is dat het land droog genoeg is om te poten, dan is het boerenbedrijf druk in de weer om alle aardappelen in de grond te krijgen. Begin april zijn de eerste aardappelen al de grond in gegaan zodat ze vroeg geoogst kunnen worden. Zo eind april gaan de laatsten de grond in. Het vroeg poten heeft ook wel nadelen want de opbrengst kan wat lager liggen dan dat ze later in de maand gepoot zouden worden. De pootaardappelen worden naar het land gebracht in grote kratten waar ze in een pootmachine worden gestort. Via draden in de pootmachine wordt de aardappel in de grond gepoot.
Tegelijkertijd rijd er voor de tractor die de aardappels poot een tractor die het land egt. Zo wordt het land losser en vlakker gemaakt zodat de pootmachine mooie geulen kan maken.
Moderne tijden
Vroeger moest de bestuurder van de tractor zelf zo recht mogelijke lijnen rijden voor het poten, dit vergde een stukje aanleg en vooral veel oefenen. Maar tegenwoordig gaat dit allemaal met gps. De boer verteld het gps-systeem waar punt A en B liggen en de tractor rijd zelf een rechte lijn tussen punt A en B. Dit heeft als voordeel dat de boer goed op de pootmachine kan letten i.v.m. eventuele storingen bijvoorbeeld. Voorop de tractor zit een reservoir met een vloeistof dat voedingsstof en antischimmelmiddel bevat zodat de pootaardappelen een zo best mogelijke start krijgen.
Kievietsnesten
Tijdens het poten van de aardappelen komen ze ook kievietsnesten tegen. Vader Piet vindt het belangrijk dat deze nestjes blijven. Ze proberen deze dan ook zoveel mogelijk te redden. Dit doen ze door het nestje even opzij te leggen. Vervolgens poten ze de aardappelen en leggen ze het nestje weer terug. Ze zetten er dan stokjes bij zodat ze weten dat er een nestje ligt. Vooral op de akkers die verder weg van de wegen en bewoonde wereld liggen zijn veel nestjes. Het poten van de aardappelen brengt ook andere dieren in beweging, namelijk meeuwen. Die op zoek zijn naar wormen en insecten die omhoog komen door het eggen en poten.
En dan…
En dan is het wachten tot de aardappel mooie scheuten gaat krijgen. Als de scheuten bijna boven komen gaan ze de rijen ophogen zodat ze nog wat verder onder de grond groeien. Er is dan een duidelijk verschil tussen de spruiten en worteltjes. De worteltjes zijn hele dunne draden die voeding uit de bodem halen. De spruiten groeien langs de aardappel omhoog om boven de grond tot een aardappelplant te groeien Aan diezelfde spruiten komen aan de zijkant ook weer kleine spruiten, daar zullen straks aardappelen aan gaan komen. Zo ontstaat een kluit met allemaal aardappelen eraan. Waar wij later in het jaar van kunnen genieten.
Later dit jaar nemen we nog een kijkje bij de familie Hoitsma want de aardappel die nu aan het kiemen is gaat groeien en moet geoogst worden. Wordt vervolgt dus.
