Duizenden rassen sinaasappelen, Mandarijnen, Citroenen, Limoenen en Grapefruits en dan hebben we het slechts over een topje van de ijsberg. We kopen massaal citrusfruit vanwege het gezonde imago. Je voelt jezelf herboren na het drinken van een glas verse jus d’ orange en het uitpersen van een citroentje geeft altijd weer een “well done” momentje. Wie onderweg een mandarijntje pelt voelt als het ware het geluk naar binnen stromen. Niemand zal je corrigeren als je citrusfruit onder de superfoods noemt. Als kind wist je immers al dat een sinaasappel of een mandarijn boordevol vitaminen zitten.
De keerzijde
Ongetwijfeld ken je echter ook het moment dat je een mandarijntje pelt en er een gort droge vrucht onder de glanzende schil vandaan komt. Het moment waarop je dacht iets lekkers te gaan eten en je hevig teleurgesteld wordt. De groenteman die je dat mandarijntje verkocht kan dan maar beter even uit de buurt blijven. En ook die glanzende schil is nogal eens onderwerp van discussie. De kleur van de schil zegt helemaal niets over de heerlijke vrucht die eronder verstopt zit. Hoe het zit leggen we je graag uit.
Sinaasappelen
Van de ongeveer 2000 sinaasappelrassen worden er zo’n 100 grootschalig geteeld. Ca. 50 van die rassen worden ook in West Europa verhandeld. 50 rassen die je vast niet bij naam kunt noemen. Wij ook niet, een schrale troost misschien. In de supermarkt worden ze aangeboden in een rood of in een groen netje. Rood staat voor een handsinaasappel en groen voor een perssinaasappel. Meestal is dat alles wat we ervan weten. Wie een klein beetje verder kijkt kan, met een beetje geluk, ook het ras nog ontdekken.
Grofweg kunnen we sinaasappelen indelen in
- – ‘Blonde’ sinaasappelen
- – Navel sinaasappelen
- – Bloedsinaasappelen
Daarnaast is het land van herkomst een zeer bepalende factor als jij een daadwerkelijk sappige vrucht uit de schil wil halen. De sinaasappel is jaarrond verkrijgbaar maar stiekem weet jij ook dat het een wintervrucht is. Vooral de Spaanse sinaasappel valt goed in de smaak. De eerste nieuwe oogst Spaanse sinaasappelen is over het algemeen vanaf November verkrijgbaar. Dit seizoen loopt door tot en met maart. Daarna kun je duidelijk merken dat de kwaliteit van het aangeboden citrusfruit afneemt. Om je een kleine indruk te geven van de meest voorkomende sinaasappelen en hun seizoen hebben we een klein overzichtje gemaakt.
Jaarrond
- Navelinas uit Spanje Oktober t/m Februari
- Navelinas uit Uruguay Juni en Juli
- Salustianas (perssinaasappel) uit Spanje December t/m april
- Salustianas (perssinaasappel) uit Uruquay Juli t/m september
- Valencia uit Argentinië of Peru Augustus en September
- Valencia uit Uruguay September en Oktober
- Valencia uit Marokko April t/m Juni
- Valencia uit Egypte in Januari en in de maanden maart t/m mei
- Lane late uit Peru in september
- Lane late uit Spanje maart t/m mei
- Navel Late uit Uruguay Augustus en September
- Navel Late uit Spanje Februari t/m Juni
- Navel Spanje Januari en Februari
In dit rijtje valt vooral op dat de Spaanse sinaasappel de voorkeur heeft. Deze is opgedeeld in vroege- en late rassen. Over het algemeen kun je stellen dat de vroegste en laatste rassen een hoger zuurgehalte hebben.
Hoogseizoen
Het Spaanse seizoen heeft de voorkeur in deze volgorde
- Navelina’s zijn er vroeg en in November en December op z’n best
- Salustiana’s (persen) zijn er wat later en in Januari en Februari op z’n best
- Navel (handsinaasappel) is er eveneens volop in Januari en Februari
- De Navel Late (de naam zegt het al, een laat ras) is vaak iets zuurder en beschikbaar vanaf februari tot in de zomer.
De bloedsinaasappel (meestal van het ras Morro) worden eveneens in de wintermaanden aangeboden maar zijn lang niet overal beschikbaar. Ze danken hun naam aan de dieprode kleur van de vrucht. Laat je niet afschrikken door de naam, je hebt te maken met een bijzonder smakelijke sinaasappel.
Mandarijnen
De mandarijn behoort in het seizoen tot de meest verkochte citrusvruchten. Ook hier geldt echter dat het ras, de versheid en de tijd van het jaar erg bepalend zijn voor de smaak. Vanwege de hoge verkoopcijfers wil de handel een mandarijn zo lang mogelijk aan kunnen bieden. Hier zit dus ook de valkuil die kan resulteren in een teleurstelling van een droge vrucht.
De vroege mandarijnen zijn vaak wat zuur. Ze vallen direct op door hun licht oranje schilkleur. Later in het seizoen wordt de schil roder. Dit heeft vooral te maken met het ontbreken van koude nachten tijdens het rijpingsproces. Van die eerste oranje mandarijnen wordt de schil ook vaak zwart. Hieraan kun je prima zien of ze vers zijn, maar de zwarte schil heeft nauwelijks invloed op de smaak. Je kunt ze gewoon eten.
Net als bij de sinaasappel geldt dat het hoogseizoen voor mandarijnen in de wintermaanden valt. In onderstaand overzicht geven we je een indruk van de meest voorkomende rassen.
- Oktober t/m December Spaanse Clementine
- Januari Clementine uit Spanje of Israël of Clemenvilla uit Spanje
- Februari Clementine uit Israël of Clemenvilla uit Spanje
- Maart Clementine uit Israël, Ellendale uit Spanje
- Vanaf Maart zijn er ook de late Spaanse rassen. Hernandina, Fortuna, Ortaniques en Nadarcot.
- In de zomermaanden worden satsuma’s en clementines uit Uruguay of Israël aangeboden.
Mineola’s
De Mineola herken je aan het tuitje aan de bovenkant. In December en Januari worden ze aangeboden uit Israël en Turkije. Van Maart t/m Mei halen we ze uit de USA en van Juni t/m Augustus uit Peru. Ook hier geldt nadrukkelijk dat je de beste mineola’s eet in December en Januari.
Citroenen
De citroen is de meest gebruikte vrucht in de keuken. Een beetje thuiskok heeft ze altijd in huis. Anderen vervangen ze door de bekende flesjes. Deze tippen in smaak echter niet aan vers citroensap. Spaanse citroenen zijn bijna jaarrond verkrijgbaar. Het hoogseizoen ligt echter net als bij het andere citrusfruit in de wintermaanden. In de maanden Juni t/m September (zomer en nazomer) vallen we terug op citroenen uit Argentinië en Turkije.
Hoewel er ook van citroenen meerdere rassen bestaan wordt er zelden onderscheid gemaakt in de handel.
Limoenen
De Limoen is jaarrond verkrijgbaar uit diverse landen. Oorspronkelijk afkomstig uit Maleisië. Limoenen worden net als citroenen veel gebruikt in de keuken. Kenmerkend is vooral dat de limoen iets zachter van smaak is dan de citroen.
Grapefruit
We noemen de grapefruit ook wel pompelmoes. De grapefruit is echter een mutant van de pompelmoes. Ook hier maken we nauwelijks onderscheid in rassen. We kennen de witte (bittere) grapefruit en de rode (veel zoetere) grapefruit.
Naast bovengenoemde soorten zijn er nog een aantal minder bekende soorten die we kort op een rij zetten.
Pomelo
Een kruising van pompelmoes en grapefruit. De vrucht is kleiner dan de pompelmoes maar groter dan de grapefruit. De pomelo heeft een gladde, witgele schil die stevig om het lichtgele vruchtvlees zit. Het vruchtvlees heeft een bitterzure smaak. Het witte vel (tussen schil en vruchtvlees) is erg bitter.
Ugli
Ook de ugli komen we regelmatig tegen bij de groenteman. Deze grote (tot 16 cm.) citrusvrucht heeft een bobbelige, ongelmatige en geelgroene dikke schil waaraan hij zijn naam dankt. Het vruchtvlees is verdeeld in segmenten die je veel makkelijker los kunt maken dan bijvoorbeeld die van een grapefruit.
Djeroek limo
Dit kleine hardgroene citrusvruchtje lijkt op een limoen maar is donkerder. Het sap wordt ook gebruikt als citroensap.
Bittersinaasappel
Een kleine, ronde vurcht met een dikke, oranjegele schil, vaak dof van kleur. Het vlezige vruchtvlees bevat weinig sap. De bittersinaasappel kun je dan ook niet zo eten maar wel verwerken als marmelade.
Kumquats
In Nederland zijn kumquats vaak alleen in december verkrijgbaar. Het mini sinaasappeltje is langwerpig van vorm en heeft een helder oranje kleur. De eetbare schil is tamelijk dun. Onder die dunne schil zit oranje vruchtvlees verstopt in segmenten. De smaak varieert van friszuur (soms wat wrang) tot zoet en heeft een wat kruidige smaak. Oorspronkelijk komen ze uit China, maar wij importeren ze met name uit Frankrijk, Italië, Spanje, Zuid-Afrika of Brazilië. Je kunt ze vers eten (met schil) maar ook verwerken tot compote of marmelade en ook een fruitsalade krijgt iets speciaals wanneer je de kumquat gebruikt. Kumquats worden veel in schijfjes gebruikt bij cocktails en af en toe zie je ook dat ze in een cocktail geserveerd worden. Hiervoor worden gaatjes in de schil geprikt om de smaak optimaal tot z’n recht te laten komen.
Citrus; heerlijke recepten met vitaminebommetjes
Als er een vrucht met power is dan is het wel citrus. Behalve uit het vuistje of als sap geeft het vele gerechten een ware smaak boost.
