Honing, het vloeibare goud

Honing is een bijzonder natuurproduct, dat wat Lekker Tafelen betreft nu eens ook bijzondere aandacht verdient. Het is een fantastische natuurlijke zoetstof, die veel diverser van smaak is, dan het assortiment van de supermarkt ons wil doen vermoeden. Vergelijk het met wijn: afhankelijk van de bloemensoort(en) waar de honing uit is gewonnen heeft honing een hele andere textuur, kleur en smaak. Van bijna vloeibaar, tot gelei-achtig of stevig-korrelig; van bijna wit tot donkerbruin en van subtiel zoetig tot rokerig-bitter.

Wat is honing?

Vaak wordt aangenomen dat honing gewoon een verzameling is van de nectar uit de bloemetjes door de bijtjes. Maar het is meer dan dat. Als de (haal)bijen de nectar uit de bloemen hebben opgezogen, komt deze nectar in de zogenaamde ‘honingmaag’ van de bij terecht. Met hun speekselklieren voegen de bijen daar bepaalde enzymen en (goede) bacteriën aan toe. Hierdoor breken de lange suikerketens van de nectar af tot beter verteerbare enkelvoudige suikers.

Wanneer de bij dan terug is bij de bijenkorf, gaan druppeltjes van de nectar van (jonge) bij tot (jonge)bij die in de bijenkorf zijn gebleven, waarbij elke keer wat speeksel aan de nectar wordt toegevoegd. Dit speeksel zorgt er voor dat er een zuur milieu ontstaat en dat er wat waterstofperoxide aan toe wordt gevoegd. Hierdoor kunnen er geen schimmels komen in de honing. Doordat de druppeltjes steeds via de tong worden doorgegeven, worden ze aan de buitenlucht blootgesteld en dikken ze een beetje in tot de vloeibare stroperige honing zoals wij die kennen.  De honing wordt eerst gebruikt om bijenwas van te maken, wat weer nodig is voor de honingraat en de kraamkamer voor de larven. Er is ongeveer vier tot zes kilo honing nodig voor één kilo raat! Honing wordt vervolgens opgeslagen in de lege honingraatcellen. Ze zijn bedoeld als voedselvoorraad voor de bijen.

De imker haalt tenslotte de volle raten uit de kasten en slingert in een soort centrifuge de honing eruit. Hij kan dat ‘koud’ doen of ‘warm’. In dat laatste geval, wordt het meteen gepasteuriseerd.

In principe is alle verse honing helder en vloeibaar. Naarmate deze ouder wordt, wordt hij matter en harder. Er zijn echter soorten die sneller kristalliseren dan andere. Dat heeft te maken met de hoeveelheid dextrose in de honing.

Je hebt nóg een tussenvorm, dat is de crèmehoning. Deze honing is licht romig van kleur en lijkt qua substantie op chocoladepasta. Deze consistentie verkrijgt de imker door de verse honing samen met een beetje snel kristalliserende honing te mengen en een aantal weken achter elkaar dagelijks door te roeren.

Gepasteuriseerd of ongepasteuriseerd?

Honing kan je gepasteuriseerd of ongepasteuriseerd kopen. Pasteuriseren betekent – net als bij melk – dat de honing tot een bepaalde temperatuur wordt verhit. De voordelen hiervan zijn dat deze minder snel kristalliseert (lees: hard wordt) en dat er minder snel fermentatie op treedt. Rauwe of ongepasteuriseerde honing wordt als gezonder beschouwd, omdat alle voedingsmiddelen er nog in zitten, w.o. vitaminen, enzymen, aminozuren en anti-oxydanten. Let op: als rauwe honing wordt verhit tot boven de 40 à 45 graden, gaan sommige goede eigenschappen al verloren!

Biologisch

Soms staat er op een potje ‘biologisch’. Nu zult u misschien denken: alle honing is toch biologisch? Nee dus. Dat betekent niet dat niet- biologische honing meer last heeft van bestrijdingsmiddelen, maar de productie geschiedt daar niet helemaal met respect voor de natuur. Zo wordt er allereerst een koningin geïmporteerd, in plaats van de bijen zelf een koningin te laten kiezen en er worden kunststof bijenraten gebruikt. Het kost immers tijd voor een bijenvolk om echte raten te maken, nu kunnen ze meteen beginnen met nectar verzamelen. Tenslotte wordt bij niet- biologische productie alle honing uit de bijenkorf gehaald en krijgen de bijen zelf alleen maar suikerwater om de winter mee door te komen.

Gebruik het in?

Bekijk onze recepten van Lekker Tafelen eens, zou ik willen adviseren. Maar ik noem ook kort een paar simpele voorbeelden:

• in de yoghurt,
• in je thee (heerlijk bijvoorbeeld bij verse muntthee),
• op je boterhammen (probeer het eens op een warm geroosterd boterhammetje, de honing smelt door de gaatjes, zalig!),
• op je pannenkoeken,
• in dressings voor salade,
• bij een geitenkaasje,
• in combinatie met walnoten,
• om vlees mee in te smeren (denk aan eend, kip, spareribs of lamsvlees),
• bij keelpijn (eventueel in een grog: hete thee, rum, citroensap en honing) 

Wist je dat…?

• Wist je dat er honing is gevonden in Egyptische graven, die nog goed bleek voor consumptie?
• Wist je dat honing een anti-bacteriële werking heeft en daarom de genezing van wondjes bevordert, als je er wat honing op smeert?
• Wist je dat een bijenvolk bestaat uit één koningin, ongeveer 500 tot 1000 darren (mannetjes) en 50.000 tot 75.000 werksters?  In de winter, als de bijen in de bijenkast blijven, blijven er nog ongeveer 10.000 over en dat zijn er alleen maar vrouwtjes.
• Wist je dat hooikoortspatiënten er baat bij hebben om elke dag een lepeltje honing van een imker uit de buurt te eten?
• Wist je dat je beter geen honing kunt geven aan hele kleine kinderen (baby’s tot 1 jaar)? Er kan namelijk een bacterie in zitten die de kleintjes nog niet kunnen verdragen en die botulisme veroorzaakt.
• Wist je dat, wanneer je honing eet terwijl je alcoholhoudende dranken drinkt, de honing er voor zorgt dat de alcohol eerder uit je lichaam verdwijnt?
• Wist je dat de goede eigenschappen van honing deels verloren gaan wanneer honing tot boven de 40 graden wordt verhit?

Enkele soorten honing:

Acaciahoning: een kruidige, goudkleurige  honing die heel lang vloeibaar blijft.

Bloemenhoning: kan van alles zijn, maar meestal vloeibare licht gouden kleur honing die geen uitgesproken smaak heeft (maar goed als zoetmaker is). Goed voor in de thee en bij dressings.

Kastanjehoning: rood-bruinige kleur, erg uitgesproken pittige en beetje bittere smaak. Je houdt er van of niet. Lekker op pannenkoeken, geroosterde boterhammetjes en in combinatie met chocolade.

Klaverhoning: meestal een hele lichte crème honing. Lekker op brood of in de thee.

Koolzaadhoning: meestal  een crème honing, omdat hij snel kristalliseert

Lavendelhoning: licht beige kleur en aromatisch. Lekker op brood, bij geitenkaas, of bij lamsvlees.

Manukahoning: deze bijzondere honing uit Nieuw-Zeeland van de manuka struik schijnt een dermate anti-bacteriële werking te hebben dat je er zelfs soms met succes de ziekenhuisbacterie (MRSA) mee kunt doden.

Tijmhoning: een amberkleurige honing met een kruidige en scherpe smaak. Beproefd middel tegen verkoudheid of vastzittende hoest.

Zonnebloemhoning: ook een crème honing, een beetje dikke gelei-achtig zelfs en gelig als de zonnebloem met een zachte zoete smaak en iets vettig in de mond.

Benieuwd geworden?

Ga zelf op onderzoek uit naar wat je lekker vindt. Als je voor kwaliteit wilt gaan – wat wij je vanuit Lekker Tafelen alleen maar kunnen aanraden – let er dan op dat je liefst rauwe, biologische  honing koopt. Om er optimaal van te genieten laat je de honing op kamertemperatuur, sluit je de deksel na gebruik goed, verhit je hem niet te veel (dan gaan de goede kwaliteiten toch wat verloren) en laat je het potje niet té lang staan: dan versuikert de honing en dat heeft vaak toch een negatieve invloed op de smaak. Als dat toch gebeurt, kun je de honing natuurlijk altijd nog prima gebruiken om hem te verwerken in gerechten, maar is hij minder lekker ‘puur’ op een boterham, toastje of pannenkoek.

Tenslotte: zelf vind ik het heel leuk om als ik met vakantie ben een potje ambachtelijke honing uit de streek te halen. Zo blijf je nog lang op een fijne wijze herinnerd aan je vakantie!