Tijd voor kapucijners

Tijd voor kapucijners – Wie eet er wel eens kapucijners? Vers in de zomer of gedroogde kapucijners in herfst en winter? Als ik zo eens rondvraag, blijken er niet veel mensen te zijn die kapucijners eten. Zeker jonge mensen eten ze zelden of nooit. Nu, bijna herfst, zouden er gedroogde kapucijners in de winkels moeten liggen; in juli en augustus begint de aanvoer ervan. Het is de tijd om gedroogde peulvruchten te eten, het is tijd voor kapucijners! Maar, in de supermarkten om mij heen kan ik ze niet vinden?! Eén van de groenteboertjes (zo een van de oude stempel- eentje zonder fratsen) verkocht een jaar of wat geleden nog volop gedroogde peulvruchten. Niet verpakt, maar gewoon los in grote bakken, stonden die verschillende peulvruchten uitgestald; ik vond het altijd een fraai gezicht. Hij had er een mannetje voor…een leverancier. Dat “mannetje” is er mee opgehouden en de klant vraagt er eigenlijk nauwelijks meer naar, dus zelfs mijn groenteboertje-oude stempel verkoopt geen gedroogde kapucijners meer.

Tijd voor kapucijners

De kapucijner is familie van onder andere de erwt, bruine bonen en linzen (Vlinderbloemenfamilie) en ze vallen onder de verzamelnaam “peulvruchten”. Kapucijners zijn klimplanten die bloeien met purperen bloemen. Je hebt kapucijners die wel tot 2 meter hoog kunnen groeien en soorten die laag blijven en geen steun nodig hebben om te groeien. De peulen zijn prachtig blauw/paars tot bijna zwart gekleurd.
Een andere naam voor de kapucijner is velderwt. Oudere veel gebruikte benamingen zijn: blauwschokkers, schokkererwt, vale erwt en grauwe erwt. (De grauwe erwt lijkt erg op de kapucijners, maar het is eigenlijk een andere soort.) In de krijgsmacht worden kapucijners vanouds raasdonders genoemd. “Kaapse raasdonders” is een gerecht dat bekendheid heeft verworven doordat het in het boek Otje van Annie M.G. Schmidt voorkomt. Het in 1999 uitgegeven kookboek, dat ter hommage aan Schmidt werd uitgegeven door uitgeverij Querido, draagt ook deze naam.

Jonge kapucijners worden ook wel velderwten of jonge velderwten genoemd. Verse (jonge) kapucijners zijn, als ze al te vinden zijn, maar kort verkrijgbaar, meestal in juni en juli. Je betaalt er dan een hoop geld voor, want het merendeel van de oogst wordt direct opgekocht door de industrie. Verse peulvruchten voor de gewone consument zijn schaars en worden tegenwoordig als luxegoed beschouwd. Jonge kapucijners hebben een zoetige smaak (met een heel klein bittertje). De suikers in de zaden zijn dan namelijk nog niet omgezet in zetmeel. Daardoor komt de voedingswaarde van kapucijners overeen met die van erwten. Ze smaken heerlijk met een klein klontje boter, meer hebben ze niet nodig. Maar, je kunt ze ook verwerken in een maaltijdsalade met rijst of met pasta, met komkommer, appel, tomaat, sla, ui en dressing of in een vegetarische schotel met ui, knoflook, wortel, broccoli en paprika. Bijkomend voordeel is dat je zelf bepaalt hoe lang je ze kookt.
Jonge kapucijners zijn in goed gesorteerde supermarkten te koop als diepvriesgroente (en bij mijn groenteboertje- oude stempel!!) , maar ze worden voornamelijk verkocht in glazen potten of in blik. (De fabrikant “Hak” noemt de jonge kapucijners “veldertjes”).

De droge en de gekookte bruine kapucijners in blik of pot zijn afkomstig van dezelfde plantensoort als verse kapucijners. Het verschil zit ‘m erin dat de bruine kapucijners in de peulen aan de plant gedroogd worden. Tijdens het drogen verkleuren ze van groen naar bruin. Jonge kapucijners worden geoogst als de kapucijners nog niet helemaal (of net) volgroeid zijn. De peulen en de kapucijners die er in zitten zijn dan nog groen. Wie het verschil kent tussen doperwtjes uit blik en verse doperwten begrijpt dat er evenzo een verschil in smaak zit tussen verse jonge kapucijners en ingeblikte kapucijners. Gedroogde kapucijners smaken iets meliger dan de verse, want de suikers zijn omgezet in koolhydraten. De voedingswaarde van gedroogde kapucijners ligt daarmee hoger dan die van de verse. Bij de gedroogde kapucijners in blik heb je geen keus hoe gaar je ze wilt ; ze zijn al gekookt.

Hoe bereid ik kapucijners

• Kapucijners uit blik of pot, of het nu jonge (velderwten) of volgroeide kapucijners zijn, hoeven alleen maar opgewarmd te worden in het vocht waarin ze zitten.
• Verse kapucijners moet je net als verse doperwten of tuinbonen doppen (uit de peulen duwen). Reken dat je van een kilo peulen ongeveer 300 tot 400 gram kapucijners overhoudt. Ze hoeven slechts een minuut of 5-10 te koken, dan zijn ze al dente-beetgaar en 15 minuten als je ze echt zacht wilt. Ook de diepvries velderwten (jonge kapucijners) slechts een minuutje of 5 koken.
• Gedroogde kapucijners moeten eerst geweekt worden. De weektijden zijn afhankelijk van de leeftijd van de kapucijners: hoe ouder de kapucijners, hoe langer de benodigde weektijd. Week ze 8 uur tot een hele nacht in een grote pan met water ( 3 tot 4 keer de hoeveelheid water). Daarna zet je ze met schoon water en een laurierblaadje op het vuur (water tot twee vingers dik boven de kapucijners). Deksel op de pan en geweekte kapucijners in 1 tot 1 ½ uur gaarkoken. Gedroogde peulvruchten wegen na het koken meer dan het dubbele van hun oorspronkelijke gewicht. 500 gram droge kapucijners leveren tussen de 1100 en 1200 gram gekookte kapucijners op!!

Eet kapucijners niet rauw. Er komt van nature een giftige stof in voor (zie ook linzen) die door koken onwerkzaam wordt.

Tijd voor Kapucijners, gezonde voeding

Kapucijners worden vaak gegeten met aardappels. Dit kan uiteraard, maar het is niet perse nodig. Kapucijners zijn eigenlijk een beetje van alles en héél gezond. Ze bevatten dezelfde soort voedingsvezels als noten en andere peulvruchten (vezels, B-vitamines, ijzer, fosfor, eiwitten en mineralen) waardoor ze een prima vleesvervanger zijn. Daarnaast bevatten kapucijners zetmeel (koolhydraten), dezelfde stof als in aardappels, waardoor ze wat mij betreft ook zonder aardappels gegeten kunnen worden. Behalve met aardappels kunnen ze ook met bruin brood of met rijst en zelfs met pasta gegeten worden.

Kapucijners bevatten veel soorten vezels

Kapucijners uit de diepvries of uit pot zijn niet duur en zoals gezegd heel gezond. Kapucijners bevatten net als linzen en andere peulvruchten veel vezels. We eten met zijn allen veel te weinig vezels. Kennelijk haalt maar 10 % van de Nederlanders de dagelijkse behoefte. Vezels helpen bij een goede darmgezondheid en gaan verstopping tegen. Vezels vullen en zorgen ervoor dat je je minder snel aan tussendoortjes vergrijpt. Zodoende helpen vezels om overgewicht te voorkomen. Een hoge vezelinname verlaagt de kans op hart- en vaatziekten. Volgens Otje van Annie M.G. Schmidt helpen “Kaapse Raapdonders” tegen liefdesverdriet..Kortom, redenen te over om kapucijners te eten…

Kapucijners smaken goed met

– zilveruitjes, Amsterdamse uien en augurken.
– mosterd, mierikswortel of piccalilly
– varkensvlees (spek, bacon, ham, rookworst of knakworstjes)
– gehakt, rundvlees of saucijsjes
– appelmoes of gekarameliseerde appel plakken
– ui en prei

Tijd voor kapucijners

Eigenlijk kun je kapucijners het hele jaar door eten. Het is altijd tijd voor kapucijners! Als we een beetje rekening willen houden met de seizoenen in ons voedingspatroon, dan moeten we zeker in de herfst en in de winter wat vaker van deze peulvruchten gaan genieten. Maar ja, onbekend maakt onbemind. Ik heb trouwens zelf erg mijn best moeten doen om mijn man aan de peulvruchten te krijgen. Hij was het type “Ik bid nie veur brune bonen“. Niet dat hij überhaupt ergens voor bidt…maar als hij dat al zou doen, dan zeker niet voor bruine bonen of kapucijners. Net als Bartje Bartels uit de boeken van Anne de Vries, had hij een enorme hekel aan bruine bonen en gedroogde peulvruchten in het algemeen. Gelukkig is zijn weerstand tegen peulvruchten geleidelijk aan verdwenen en dat maakt het voor mij weer leuk om ermee te experimenteren. De hierboven opgesomde lijst van producten die goed samengaan met kapucijners kan uiteraard nog eindeloos verder uitgebreid worden, het is maar een greep…