Texelse streekproducten ontdekt door Lekker Tafelen – Texel is niet alleen een heerlijk Waddeneiland om te verblijven, het eiland biedt ook een uitzonderlijke hoeveelheid prachtige ambachtelijke Texelse streekproducten, die je gelukkig soms ook in de rest van Nederland kunt krijgen.
Noem de woorden ‘ambachtelijk’, ‘lokaal’ en ‘streekproduct’ en we veren meteen op bij Lekker Tafelen. Welnu, op Texel kun je je echt uitleven! Het aantal Texelse streekproducten is aanzienlijk. En dat is vrij bijzonder, als je bedenkt dat de Texelse bevolking slechts uit ongeveer 13.500 mensen bestaat.
Texels Lamsvlees
Texels lam behoeft nauwelijks introductie. Texel is echt een schaapjes eiland, al grazen er ook andere dieren. Er grazen meer dan 14.000 schapen. Deze schapen krijgen gemiddeld jaarlijks 2 lammetjes, dus tel maar uit hoeveel lamsboutjes dat oplevert. De rammen zijn helaas vooral aan de beurt voor de slacht, de meeste ooien mogen blijven, want die geven later weer nieuwe lammetjes en melk.
De schapen zijn van het speciale Texelse ras en die kunnen weer goed tegen het frisse klimaat en het zilte gras. Ze worden door diverse boeren op kleine schaal gehouden en hebben allemaal flink de ruimte om goed te kunnen grazen.
Alle Texelse lammeren worden na minimaal 100 dagen geslacht en hebben zo ruimschoots de tijd om niet alleen melk, maar ook het karakteristieke zilte gras te eten. En dat proef je terug in de smaak. Bovendien worden alle lammeren lokaal geslacht en hoeven ze dus niet ook in een veewagen naar de slachter te gaan.
Waddenzee garnalen
De Waddenzee is niet alleen een walhalla voor zeehondjes, ook de garnaal voelt er zich thuis. De garnalen worden hier nog met sleepnetten gevangen en meteen aan boord gekookt in (wadden)zeewater. Om garnalen langer houdbaar te maken, worden meestal conserveringsmiddelen toegevoegd. Maar op Texel zijn gelukkig een aantal (vis)restaurants waar men de dag-gevangen garnalen serveert, zonder conserveringsmiddelen. En dat proef je!
Ook leuk: je kunt met een paar garnalenvissers een paar uur mee de Waddenzee op. Zo leer je hoe de vangst in zijn werk gaat en mag je de vers gekookte garnalen meteen proeven – terwijl ze nog warm zijn! Als je geluk hebt, spot je ook nog eens zeehondjes.
Bijzondere kazen van kaasboerderij Wezenspyk
Kaasboerderij Wezenspyk is een begrip op Texel en ver daarbuiten. Het is een kaasboerderij waar zowel koeien-, -schapen als geitenkaas wordt gemaakt. Met veel zorg voor dier en smaak en met toevoeging van lokale producten zoals lamsoor en zeekraal bijvoorbeeld, worden bijzonder smaakvolle kazen geproduceerd. Ook hier proef je weer die zilte smaak terug. Veel kazen liggen ook lang te rijpen en dat komt de smaak alleen maar ten goede. Zo proefden we een 30 maanden oude schapenkaas, die minstens net zo lekker was als een goede gerijpte Parmezaanse kaas. Ook heerlijk om te proberen: kaas die met bier van de lokale brouwerij ‘de boei’ is gewassen. Je proeft de biersmaak er echt in terug. Texelse streekproducten van hoge kwaliteit!
Bieren, whisky, kruidenbitter, gin en vodka
De Texelse Bierbrouwerij doet het goed. Ze bestaan pas sinds 1999, maar hebben in de afgelopen jaren een breed assortiment van 12 stevige bieren neergezet die met duinwater en lokaal geproduceerde gerst, tarwe en hop worden gebrouwen. Sommige bieren zijn typische seizoensbieren, zoals het Springtij. Doordat het eiland meer zonuren heeft dan de rest van Nederland, zijn de gerst- en tarwekorrels dikker dan we gewend zijn. Een speciale giststam die uitsluitend op Texel voor komt zorgt voor een bijzondere smaak. Enkele bieren zijn gelukkig ook te koop op het vasteland, zoals de heerlijke, amberkleurige Skuumkoppe, die ook in de supermarkt te krijgen is bij de speciaalbieren.
Naast deze bierbrouwerij is er nog een ander lokaal brouwinitiatief. Deze hele sympathieke is de Boei, een ambachtelijk brouwlokaal op het landgoed de Bonte Belevenis. Hier zijn ze ook bezig met het maken van lokale whisky. De whisky ligt nog te rijpen, maar het bier is inmiddels in vijf smaken te krijgen en ze lopen op in sterkte tot wel 10%. Ook hier staat het ambacht voorop. Op smaak gebracht met lokale kruiden, honing, diverse hop- of gerstemoutsoorten en ongefilterd, ongepasteuriseerd en met hergisting op de fles, zijn deze bieren een waar feestje om te proeven en te drinken.
Een veel ouder lokaal geproduceerde – sterke – drank is de kruidenbitter van De Wit, genaamd ‘het juttertje’. In een ouderwetse stenen kruik zit een zachte kruidenbitter met wel 14 verschillende kruiden.
Alsof er niet al genoeg wordt gedronken, is er sinds eind 2015 Stokerij Texel opgericht op Hoeve Nieuw Breda. Onder het label TX Gin en TX Vodka hebben zij heuse Texelse Gin en Vodka gestookt. De Gin is op smaak gebracht met vlierbloesem en duindoorn. Aan de vodka zijn cranberries toegevoegd. Ze gebruiken uitsluitend lokale producten en nemen met name de overschotten aan graan en aardappelen van Hoeve Nieuw Breda af. Zo proberen ze het cradle-te-cradle principe toe te passen en duurzaam te produceren. Heerlijke Texelse streekproducten en een echte warme aanrader!
Tong, schar, bot, paling, zeebaars en harder
Als het seizoen daar is, zwemt er ook genoeg lekkere vis in de Waddenzee: Tong, schar en bot zijn platvissen. Van deze vissen is eigenlijk alleen de (dure) tong populair. Bot smaakt soms wat gronderig en schar wordt als minderwaardige vis gezien, omdat er graten in zitten. Volkomen ten onrechte, aldus de lokale vissers zelf. Schar is een hele goedkope platvis, die zeker de moeite waard is. Je moet de vis gewoon goed fileren en hij smaakt net zo lekker als Tong. Zij worden vooral met vissersboten gevangen. Paling wordt in kleine hoeveelheden in fuiken gevangen en op sommige plekken wordt met staand want gevist op zeebaars en harder. Harder is een wat onbekendere vissoort. Hij voedt zich vooral met algen en wieren en is een wat vettere vis. Hij leent zich daarom uitstekend voor op de barbecue of om te worden gerookt.
Zilte groenten
Eigenlijk zijn alle groenten die worden geteeld op Texel wel een beetje zilt. Dat proef je bijvoorbeeld terug in de lokaal geteelde aardappelen en de asperges van boer Keijser. Heerlijk!
Maar je denkt waarschijnlijk vooral aan zeekraal en lamsoor. Ook die zijn zilt en worden lokaal geteeld. Dat is alleen niet het enige. Op Texel denken ze verder. Een aantal jaar geleden is in samenwerking met de Universiteit Wageningen een project gestart om te kijken hoe bepaalde groenten het doen in zilt water, omdat de komende eeuw zoet water steeds schaarser zal worden. Met opmerkelijke uitkomsten. Zo is de zeekool een groente in opkomst, die het juist goed doet in een zoute omgeving. Nu vooral nog bij exclusieve restaurants verkrijgbaar, maar wie weet over een paar jaar gewoon in de supermarkt.
Chocolade
Nee, chocolade is natuurlijk geen Texels streekproduct. Maar je kunt er wel lokale producten in verwerken, en dat gebeurt hier dan ook. Er zijn maar liefst twee ambachtelijke chocoladeproducenten op Texel: de Texelse Chocolaterie en Chocolaterie Schmidt. We hebben ze allebei intensief geproefd (lees: we kochten een welgevulde doos verschillende bonbons) en vonden ze allebei erg lekker. Chocolaterie Schmidt verwerkt schapenmelk in de bonbons en dat klinkt misschien niet zo lekker, maar dat is het wel. Bijzonder vond ik de bonbons gevuld met een siroop van dennennaalden, een crème met het juttertje (in de vorm van het bekende stenen kruikje) en bonbons met cranberries en duindoorn.
Cranberries, duindoorn en vlierbessen
Deze bessen mogen zich inmiddels ook tot de Texelse streekproducten rekenen.
Cranberries komen oorspronkelijk uit de Verenigde Staten, maar op de een of andere manier komen ze ook voor op de Waddeneilanden, en dan met name op Terschelling. Hoe ze daar ooit verzeild zijn geraakt is een raadsel, maar er doen verhalen de ronde dat er ooit een tonnetje overboord zou zijn gevallen, dat op de Terschellingse kust zou zijn aangespoeld. Mocht het niet waar zijn, dan is het een mooi verhaal. Als het op Terschelling goed groeit, dan moet dat op Texel ook lukken, zo zal men hebben gedacht. Op de gronden van Staatsbosbeheer worden inmiddels op Texel (biologische) cranberries geteeld.
Duindoorn heeft oranje besjes en die zijn heel erg zuur en daarom niet lekker om zo te eten. Maar je kunt er wel heerlijke siropen van maken. Dat doen ze dan ook op Texel en bij mijn ontbijt heb ik kunnen genieten van duindoornsmoothies en yoghurt met duindoornsiroop.
Vlierbessen komen ook veel voor op het eiland en ook zij worden (wild) geplukt en verwerkt in drankjes, siropen en jams.
Wijn
Last but not least: wijn! Sinds 2005 is op Texel een heuse wijngaard gevestigd: De Kroon van Texel. Er worden vier wijnen geproduceerd: een droge witte, een half-droge witte, een rosé en een rode wijn. Helaas hebben wij deze wijnen niet geproefd dus we kunnen daar geen oordeel over geven. Wel weten we dat we daar de volgende keer graag nog eens naar toe gaan!
Texelse streekproducten: de moeite waard om te worden ontdekt
Na vier dagen genieten op dit prachtige Waddeneiland kunnen we niet anders concluderen dan dat de Texelse streekproducten het meer dan de moeite waard zijn om te worden ontdekt. We kunnen dan ook iedereen aanraden om gauw de overtocht te wagen naar deze culinaire parel in de Waddenzee. De Texelaars zijn erg trots op hun producten en veel streekproducten herken je dan ook aan het label “Echt Texels Product”.
