De Amsterdamse gehaktbal – Het eerste wat je je afvraagt als je de titel van dit artikel leest is waarschijnlijk ‘wat maakt een Amsterdamse gehaktbal anders dan een gewone Hollandse gehaktbal?’ Nou, neem van ons aan dat die bal echt anders smaakt, en dat er een ingrediënt in zit dat je waarschijnlijk niet in een gehaktbal zult verwachten. De gehaktbal bestaat namelijk naast vlees ook uit garnalen. Nu zul je ongetwijfeld denken: ‘garnalen in een gehaktbal?’ Toch is die combinatie verrassend lekker! Dus misschien moet je die gehaktbal, die ook wel Jordanese gehaktbal genoemd wordt, gewoon eens proberen.
Hoe komen er garnalen in een gehaktbal?
Vroeger was het eten van vlees een uitzondering, en het stond al helemaal niet dagelijks op tafel. Tegenwoordig vallen schaal- en schelpdieren in de rubriek luxere voeding, vroeger werden garnalen niet als een luxe product gezien. Garnalen waren goedkoop en daardoor werden ze bestempeld tot volksvoedsel.
Het verhaal gaat dat de huisvrouwen uit de Amsterdamse Jordaan, daarom de naam Jordanese gehaktbal, wat bijverdienden met het pellen van garnalen die werden gevangen door Volendamse vissers. Als er dan een overschot aan garnalen was, of er waren garnalen die tijdens het pellen stuk gingen, dan werden die garnalen gebruikt om het beetje gehakt dat er soms was aan te vullen en werden er gehaktballen van gedraaid. In de Tweede Wereldoorlog was voedsel schaars. Soms gingen mensen zelf garnalen vissen en pellen. Als er dan eens wat vlees verkrijgbaar was, werd dat ook wel aangevuld met garnalen. Zo ontstond de Amsterdamse gehaktbal, een vleesgerecht dat eigenlijk best tot de Hollandse klassiekers gerekend mag worden.
Welk gehakt kun je gebruiken voor de Amsterdamse gehaktbal
Welke soort gehakt kies je voor dit gerecht? Vroeger werd er meestal half-om-halfgehakt gebruikt. Dit is nog steeds een prima keuze, want het varkensgehakt maakt het geheel wat vetter. Dat vet maakt dat de gehaktbal zeker sappiger en smeuïger wordt. Je kunt ook gehakt van een andere samenstelling gebruiken, denk aan 50% rundergehakt en 50% kalfsgehakt. Ook lamsgehakt is een goede keuze als je van lamsvlees houdt. Rundergehakt gaat ook heel goed, let er dan alleen wel op dat je geen mager rundergehakt of rundertartaar gebruikt, om te voorkomen dat de Amsterdamse gehaktbal of Jordanese gehaktbal te droog wordt.
Tip bij het braden van de Amsterdamse gehaktbal
Als je de gehaktballen nadat je ze hebt gedraaid een half uurtje in de koelkast laat rusten, dan blijven ze tijdens het bakken beter in vorm en zullen ze minder snel uit elkaar vallen.
Gehaktballen; oneindig veel variatie!
Ze worden overal ter wereld gegeten, gemaakt van allerlei soorten vlees, op allerlei manieren gekruid, in ontelbare variaties; gehaktballen!
De Amsterdamse gehaktbal
Print receptIngrediënten voor dit recept
- 400 gram gehakt, naar keuze
- 100 gram Hollandse garnalen of roze garnalen, gepeld
- 50 gram paneermeel
- 0,5 theelepel nootmuskaat
- 5 gram gehakte bladpeterselie
- 1 theelepel zout
- zwarte peper naar smaak
- 3 theelepels Worcestershiresauce
- 2 eetlepels melk
- 1 ei
- boter en olie om in te bakken
- 1 liter runderbouillon
Bereidingswijze van dit recept
Zo maak je de Amsterdamse gehaktbal:
Doe het gehakt met de garnalen in een grote kom. Als je roze garnalen gebruikt, hak ze dan grof, Hollandse garnalen kun je in hun geheel gebruiken. Voeg de nootmuskaat, de peterselie, de Worcestershiresauce, het zout, de peper, de melk, het ei en het paneermeel toe. Meng alles goed door elkaar en draai er vier even grote ballen van.
Verhit de boter, met een scheut olie in een braadpan. Bak hierin de gehaktballen rondom bruin aan. Let er op dat ze niet verbranden. Zet het vuur lager en braad de ballen zo een minuut of tien tot ze mooi goudbruin zijn. Je kunt de gehaktballen met een vleestang regelmatig keren, zodat ze mooi gelijkmatig kleuren. Bij de pan blijven staan dus.
Blus af met de bouillon. Laat de gehaktballen nu een half uurtje zachtjes sudderen. Laat het deksel van de pan, zodat de jus wat kan inkoken.
Serveer de Amsterdamse gehaktbal met een Hollands stamppotje als ‘blote billetjes in het gras’, of boerenkoolstamppot. Op een broodje als lunch is ook een goed idee!
Tafel lekker !!
Dit is geen amsterdams balletje ,eerder een haags VVD balletje .
Als je tekst gelezen hebt weet je dat deze gehaktbal toch echt Amsterdams is, Edwin. Maar Mark zal hem ongetwijfeld ook weten te waarderen!😉