Edammer – Ze zijn bolvormig, rood of geel, en al heel lang, over de hele wereld bekend en beroemd, onze eigen Edammer kaas, ook wel kortweg Edammer genoemd. Helaas wordt deze kaassoort in Nederland niet echt veel gegeten, in tegenstelling tot het buitenland, waar de Edammer razend populair is. De meeste worden dan ook geëxporteerd. En dat is best jammer, want zeker een wat rijpere Edammer is beslist een delicatesse. We mogen als Nederlanders best wel eens een beetje trotser zijn op dergelijke zaken. Want wat van ver komt is echt niet altijd beter.
De geschiedenis van de Edammer kaas
Edammer is een harde, Nederlandse kaas. Traditioneel, al in de Gouden Eeuw, werd deze kaas verhandeld vanuit Edam, wat rond 1400 al een belangrijke havenplaats was. In eerste instantie werd de Edammer kaas geruild voor andere goederen. Zo gingen de kazen rond 1700 de hele wereld over. In deze tijd werd de kaas ook wel ‘Cleyne kaas’ of ‘klootkaas’ genoemd. Dat laatste had uiteraard te maken met het feit dat de kazen rond zijn. Er wordt in de zomer in Edam nog steeds een kaasmarkt gehouden. De kaas wordt, net als vroeger, met bootjes aangevoerd. Deze bootjes worden gelost op de “loswal” en vervolgens door de kaasdragers naar de kaasmarkt gebracht. Hier worden de kazen gekeurd. Vervolgens wordt met ‘handjeklap’, de kiloprijs van de Edammer kaas afgemaakt. De kaasmarkt in Edam is beslist een leuk uitje. Je kinderen zullen het vast ook geweldig vinden om te zien.
Hoe wordt de kaas gemaakt?
Edammer wordt gemaakt van gepasteuriseerde koemelk. Hieraan wordt zuursel en stremsel toegevoegd. De melk gaat dan stremmen. De wrongel, de vaste stof in de kaas, scheidt zich af van de wei, het vocht. De wrongel wordt tot een ronde kaas geperst in een mal. Zodra de kaas is gestold wordt deze van een etiket voorzien en in een pekelbad gelegd. Daarna krijgt de kaas een plastic laagje. Vervolgens worden de kazen in een kaaspakhuis te rijpen gelegd.
Een jonge Edammer rijpt 4 tot 6 weken, en heeft een frisse, romige smaak. Een belegen Edammer krijgt al wat meer karakter. Deze rijpt twee maanden. Een oude Edammer rijpt een jaar, en ontwikkelt zo een volle, aromatische smaak. Tenslotte rijpt een overjarige Edammer 36 maanden. Dit wordt een echte brokkelkaas, sterk en intens van smaak.
Een Edammer kaas weegt 1,7 kilo. Het vetgehalte van een Edammer kaas is 40+. Dat betekent dat 40% van de vaste stof van de kaas uit vet bestaat.
Beschermde herkomstbenaming
De kazen, vooral de exemplaren die naar het buitenland worden geëxporteerd, hebben een kenmerkend rode kleur. Deze kleur wordt veroorzaakt door de rode paraffinelaag die de kaas krijgt. Er worden ook wel gewoon gele kazen verpakt in rode folie. Oorspronkelijk werd de Edammer kaas op meerdere plaatsen in Noord-Holland geproduceerd, maar ook wel in Groningen. Tegenwoordig wordt alle fabrieks Edammer geproduceerd bij FrieslandCampina in Marum. Verder wordt er door sommige kaasmakers nog wat boeren Edammer kaas gemaakt.
Omdat Edammer over de hele wereld beroemd is heeft de Europese Commissie een keurmerk verstrekt dat de Edammer kaas beschermt tegen namaak. Sinds 2010 mag onder de naam ‘Edam Holland’, alleen nog Edammer kaas verkocht worden die ook daadwerkelijk in Nederland geproduceerd is.
Recepten met Edammer
Zoals je met Goudse kaas heerlijke dingen kunt koken, kun je dat met Edammer ook. In recepten waarin Goudse kaas verwerkt is, kun je die Goudse dan ook vrijwel altijd naadloos vervangen door Edammer. Dus, leef je uit!
Kaassaus; van Hollandse kaas
Sauzen maak je toch zeker zelf en vers? Ook voor een lekkere kaassaus heb je geen pakje nodig. Met dit basisrecept kun je alle kanten uit!
Kaas-uienquiche met Zeeuws spek
Een hartige taart met een Nederlands tintje, deze kaas-uienquiche met Zeeuws spek. De Edammer maakt hem extra lekker. Dit wil je proeven!
